شهرهای هوشمند با ترکیب فناوری‌های نوآورانه و سیاست‌گذاری هوشمند، علاوه بر ارتقای خدمات شهری به موتور رشد اقتصادی پایدار تبدیل شده‌اند. ادغام اقتصاد دیجیتال با هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاک‌چین، ساختار حکمرانی و خدمات شهری را متحول کرده است. نمونه‌هایی مانند سنگاپور، بارسلونا و تالین نشان می‌دهند که نوآوری و کارآفرینی دیجیتال نقش کلیدی در پایداری اقتصاد شهری دارند.
شهرهای هوشمند با ترکیب فناوری‌های نوآورانه، سیاست‌گذاری هوشمند و حمایت از کارآفرینی دیجیتال توانسته‌اند علاوه بر ارتقای کیفیت خدمات شهری، موتور محرک رشد اقتصادی پایدار نیز باشند. این شهرها با تنوع‌بخشی به منابع، مدیریت کارآمد و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، به نمونه‌های موفق حکمرانی شهری در سطح جهان تبدیل شده‌اند.
در این میان، فناوری‌های کلیدی همچون هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیا (IoT) و بلاک‌چین نقشی اساسی در بهره‌وری و پایداری ایفا می‌کنند. هوش مصنوعی با پردازش داده‌های لحظه‌ای، هزینه‌های عملیاتی را کاهش داده و سرعت پاسخگویی را افزایش می‌دهد. اینترنت اشیا به مدیریت هوشمند انرژی و حمل‌ونقل کمک می‌کند و بلاک‌چین نیز شفافیت و امنیت مالی را ارتقا می‌دهد. در کنار آن، پلتفرم‌های دیجیتال مانند فین‌تک و تجارت الکترونیک فرصت‌های تازه‌ای برای اشتغال‌زایی، رونق کسب‌وکار و توسعه اقتصاد محلی ایجاد کرده‌اند.
کارآفرینی دیجیتال و نوآوری در این شهرها، با ایجاد محیطی حمایتی، جذب سرمایه‌های بین‌المللی و توسعه استارت‌آپ‌ها، زمینه‌ساز شکوفایی اقتصاد شهری و افزایش کیفیت زندگی شهروندان شده است.
سنگاپور؛ ملت هوشمند با اقتصاد دیجیتال قدرتمند
سنگاپور با اجرای طرح «ملت هوشمند»، به یکی از پیشگامان شهرهای هوشمند در جهان تبدیل شده است. این کشور کوچک با جمعیتی ۵.۵ میلیون نفری، از طریق پلتفرم‌های فین‌تک مانند GrabPay و PayNow سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار تراکنش بدون پول نقد انجام می‌دهد. سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی این کشور به ۲۲ درصد رسیده است.
زیرساخت‌های دیجیتال پیشرفته، سیاست‌های حمایتی دولت از نوآوری و توسعه دولت الکترونیک، سنگاپور را به یکی از قطب‌های جهانی فناوری و میزبان صدها استارت‌آپ فعال در حوزه‌های هوش مصنوعی، سلامت دیجیتال و امنیت سایبری بدل کرده است.
بارسلونا؛ ایجاد ۱۸۰ هزار شغل با نوآوری
شهر بارسلونا با اجرای برنامه «بارسلونا ایمپولسا» و اختصاص ۸۹۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری طی سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷، قصد دارد ۱۸۰ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد کند و به قطب نوآوری فناوری در جنوب اروپا بدل شود.
این شهر با توسعه اکوسیستم استارت‌آپی، تقویت زیرساخت‌های هوشمند و حمایت از کارآفرینان دیجیتال، در زمینه‌های حمل‌ونقل پایدار، انرژی‌های تجدیدپذیر و شهرسازی هوشمند پیشتاز است. همچنین، میزبانی رویدادهایی چون «نمایشگاه شهرهای هوشمند» نقش مهمی در جذب سرمایه و تبادل دانش برای این شهر ایفا کرده است.
تالین؛ الگوی جهانی اقامت الکترونیکی
تالین، پایتخت استونی، با طرح «اقامت الکترونیکی» توانسته است بیش از ۱۰۰ هزار کارآفرین بین‌المللی جذب کند. این طرح به افراد غیرمقیم اجازه می‌دهد تا شرکت ثبت کنند، مالیات بپردازند و خدمات بانکی دریافت کنند. تاکنون ۲۵ هزار شرکت از این مسیر شکل گرفته و ۴۱ میلیون یورو درآمد برای کشور ایجاد شده است.
علاوه بر این، سیستم‌های حکمرانی دیجیتال مانند ثبت مالیات آنلاین و پرونده‌های پزشکی الکترونیکی، سالانه ۵۰۰ میلیون یورو صرفه‌جویی برای دولت استونی به همراه دارند. تالین با جمعیت کمتر از نیم میلیون نفر، به یکی از الگوهای جهانی در دولت دیجیتال و شهر هوشمند تبدیل شده است.
کیگالی؛ قلب نوآوری شرق آفریقا
پایتخت رواندا، کیگالی، با رشد سالانه ۱۳ درصدی اقتصاد دیجیتال، به یکی از مراکز نوظهور فناوری در آفریقا تبدیل شده است. استارت‌آپ‌های فین‌تک و تجارت الکترونیک این شهر توانسته‌اند بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کنند.
در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، بخش فناوری اطلاعات دومین عامل رشد تولید ناخالص داخلی رواندا بوده است. دولت رواندا با تمرکز بر آموزش دیجیتال، توسعه زیرساخت ارتباطی و ایجاد پارک‌های فناوری، زمینه‌ساز اشتغال‌زایی پایدار و توسعه نوآوری در این منطقه شده است.
اسپو؛ بازآفرینی اقتصادی پس از نوکیا
شهر اسپو در فنلاند پس از افول نوکیا توانست با بهره‌گیری از تخصص‌های فنی و سیاست‌های حمایتی، به یکی از قطب‌های مهم نوآوری دیجیتال در اروپا بدل شود. اکنون بیش از ۱۵۰۰ شرکت فناوری در این شهر فعال هستند و ارزش اکوسیستم استارت‌آپی آن به ۳.۸ میلیارد یورو رسیده است. سالانه حدود ۱۰۰ استارت‌آپ جدید در اسپو راه‌اندازی می‌شود.
۴۲ درصد از درآمد شرکت‌های حاضر در بورس هلسینکی متعلق به اسپو است و این شهر در رتبه ششم ثبت اختراع در اروپا قرار دارد. حوزه‌های تخصصی استارت‌آپ‌های اسپو شامل هوش مصنوعی، انرژی پاک، سلامت دیجیتال و امنیت سایبری است.
جمع‌بندی
شهرهای هوشمند جهان نشان داده‌اند که با ترکیب فناوری‌های نوین، حمایت از کارآفرینی دیجیتال و سیاست‌گذاری هوشمند، می‌توان نه‌تنها کیفیت خدمات شهری را ارتقا داد، بلکه مسیر توسعه پایدار اقتصادی را نیز هموار ساخت. از سنگاپور و بارسلونا تا تالین، کیگالی و اسپو، تجربه این شهرها الگویی روشن برای آینده مدیریت شهری و اقتصاد دیجیتال در جهان است.
