شهرداری شیراز و دانشگاه صنعتی این شهر تفاهم‌نامه‌ای برای تحول دیجیتال مدیریت شهری امضا کردند. این همکاری که با هدف استفاده از ظرفیت‌های علمی در توسعه زیرساخت‌های هوشمند آغاز شده، شامل پروژه‌هایی مانند دوربین‌های مجهز به هوش مصنوعی، سامانه پارک هوشمند و کنترل دیجیتال معاینه فنی است. طرفین این قرارداد امیدوارند بتوانند با این همکاری، الگویی موفق از پیوند علم و مدیریت شهری در کشور ایجاد کنند.
وقتی دانشگاه وارد خیابان می‌شود
مدیریت شهری در ایران برای سال‌های طولانی بر اساس تجربه و روش‌های سنتی پیش می‌رفت. اما امروز داستان فرق کرده است. شهرهای ایرانی به‌ویژه کلان‌شهرها با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌رو هستند که حل آن‌ها بدون کمک علم و فناوری تقریباً غیرممکن است. شیراز، یکی از این شهرها، حالا تصمیم گرفته از ظرفیت دانشگاه‌ها برای حل مسائل شهری استفاده کند.
تفاهم‌نامه‌ای که اخیراً میان معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری شیراز و دانشگاه صنعتی این شهر امضا شد، نشان‌دهنده تغییر رویکرد در مدیریت شهری است. این همکاری قرار است مسیری را هموار کند که در آن دانش دانشگاهی مستقیماً در خدمت شهروندان قرار گیرد.
هوش مصنوعی؛ پلیس جدید ترافیک شیراز
محمد فرخ‌زاده، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری شیراز، در مراسم امضای این تفاهم‌نامه از پروژه‌های هوشمندی سخن گفت که این روزها در شیراز در حال اجرا هستند. او توضیح داد که دوربین‌های سطح شهر دیگر نیاز به کنترل مداوم اپراتور ندارند و با استفاده از هوش مصنوعی، به‌صورت خودکار تخلفات را شناسایی و ثبت می‌کنند.
این سامانه به‌گونه‌ای طراحی شده که لحظه‌ای پس از ثبت تخلف، پیامک جریمه برای راننده ارسال می‌شود. دوربین‌های هوشمند قادرند خودروهای دارای پارک دوبل را تشخیص دهند و در حال حاضر ۱۰۴ نقطه پرترافیک شهر با استفاده از این فناوری شناسایی و در حال رفع مشکل هستند.
فرخ‌زاده با اشاره به آینده این پروژه‌ها گفت: «امروز مدیریت شهری تنها با تجربه و روش‌های سنتی پیش نمی‌رود، بلکه نیازمند نگاه فناورانه، تحلیل داده و تصمیم‌سازی علمی است.»
پارک خودرو؛ دیگر بدون سردرگمی
یکی از طرح‌های جذاب در دستور کار شهرداری شیراز، سامانه پارک هوشمند است. در این طرح، شهروندان می‌توانند پیش از حرکت، محل و زمان پارک خود را رزرو کنند. این یعنی دیگر نیازی نیست ربع ساعت در خیابان‌ها بگردید تا یک جای پارک خالی پیدا کنید.
علاوه‌بر این، شهرداری در حال بررسی سامانه RF-ID برای کنترل هوشمند معاینه فنی و عوارض خودروست. هدف این است که خدمات شهری به‌طور کامل دیجیتال و بدون نیاز به مراجعه حضوری ارائه شود.
فرخ‌زاده درباره جاه‌طلبی‌های شهرداری شیراز گفت: «انتظار می‌رود شیراز در آینده نزدیک در میان شهرهای برتر جهان از نظر به‌کارگیری هوش مصنوعی در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک قرار گیرد.»
دانشگاه؛ شریک واقعی یا مشاور صوری؟
محمدجواد دهقانی، رئیس دانشگاه صنعتی شیراز، در این مراسم تأکید کرد که دانشگاه با ظرفیت بالای علمی و پژوهشی خود آماده همکاری نزدیک با شهرداری است. او افزود: «این تفاهم‌نامه بستری فراهم می‌کند تا پژوهش‌های دانشگاهی مستقیماً در خدمت توسعه شهری قرار گیرد.»
موضوعات همکاری گسترده است: هوش مصنوعی، انرژی‌های نو، ترافیک هوشمند و مدیریت شهری نوین. اما سؤال اصلی این است: آیا این همکاری واقعی خواهد بود یا مانند بسیاری از تفاهم‌نامه‌های دیگر، صرفاً یک سند کاغذی باقی می‌ماند؟
فرخ‌زاده در این زمینه وعده داد که شهرداری و شورای اسلامی شهر شیراز آماده حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی مفید و همکاری با نخبگان هستند. او گفت: «ما می‌خواهیم دانشگاه‌ها در این مسیر مشارکت واقعی داشته باشند.»
برنامه‌های مشترک؛ از ایده تا اجرا
بر اساس مفاد این تفاهم‌نامه، طرفین در زمینه‌های مختلفی همکاری خواهند کرد:
پژوهش‌های مشترک در حوزه‌های مرتبط با مدیریت شهری و حمل‌ونقل، تعریف پایان‌نامه‌های کاربردی که نتایج آن‌ها مستقیماً در پروژه‌های شهری استفاده شود، برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌های ایده‌پردازی برای جذب ایده‌های نو، تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز برای بررسی چالش‌های شهری، آموزش تخصصی کارکنان شهرداری توسط اساتید دانشگاه، و ایجاد پژوهشکده حمل‌ونقل و ترافیک به‌عنوان مرکزی برای تولید دانش کاربردی.
همچنین قرار است نشست‌های تخصصی و تحلیلی هفته حمل‌ونقل با همکاری دانشگاه برگزار شود و تورهای علمی و پژوهشی برای استادان و دانشجویان دانشگاه صنعتی شیراز اجرا شود تا از نزدیک پروژه‌های شهری را ببینند.
مترو شیراز؛ پروژه‌ای برای آزمون همکاری
فرخ‌زاده یکی از پروژه‌های بزرگی که می‌تواند میدان آزمون این همکاری باشد را معرفی کرد: مترو شیراز. او گفت: «هم‌اکنون بزرگ‌ترین ایستگاه‌های مترو کشور در شیراز در حال ساخت است و ما می‌خواهیم دانشگاه‌ها در این مسیر مشارکت واقعی داشته باشند.»
این پروژه می‌تواند فرصتی باشد برای دانشجویان و پژوهشگران تا از نزدیک با چالش‌های واقعی یک پروژه بزرگ شهری آشنا شوند و راه‌حل‌های علمی ارائه دهند.
چالش‌ها و امیدها
همکاری میان دانشگاه و شهرداری در ایران سابقه چندانی ندارد. برخی تفاهم‌نامه‌های گذشته هرگز به اجرا درنیامدند و صرفاً به یک مراسم امضا محدود ماندند. اما این بار شاید فرق کند. وجود پروژه‌های مشخص مانند دوربین‌های هوشمند، سامانه پارک هوشمند و مترو شیراز، زمینه را برای همکاری واقعی فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، شیراز به‌عنوان یکی از قطب‌های علمی کشور، ظرفیت بالایی برای تولید دانش کاربردی دارد. اگر این ظرفیت به‌درستی استفاده شود، می‌تواند الگویی برای سایر شهرهای ایران باشد.
نگاهی به آینده
در پایان مراسم امضای این تفاهم‌نامه، دو طرف بر استمرار تعامل میان صنعت و دانشگاه تأکید کردند. آن‌ها اعلام کردند که اجرای این تفاهم‌نامه می‌تواند الگویی موفق از پیوند علم و مدیریت شهری در کشور باشد.
حالا باید دید که آیا این همکاری واقعاً به نتیجه می‌رسد یا خیر. شهروندان شیراز و فعالان حوزه شهری منتظر خواهند بود تا ببینند آیا این وعده‌ها به واقعیت تبدیل می‌شود و شیراز به الگویی از شهر هوشمند در ایران تبدیل می‌شود یا نه.
