سومین دوره نمایشگاه فن‌نما و بیست‌وششمین نمایشگاه اتوکام از ۱۷ تا ۲۰ آبان در اصفهان با محوریت هوش مصنوعی برگزار شد و بیش از ۳۸۰ شرکت و هسته فناور را در هشت‌هزار متر مربع گرد هم آورد. مسئولان از هم‌افزایی دانشگاه، صنعت و مدیریت شهری سخن گفتند، اما کارشناسان هشدار دادند که اصفهان در حوزه شهر هوشمند از جهان عقب افتاده و باید به سمت مفهوم «شهر کوانتومی» حرکت کند. سؤال اصلی این است: آیا این نمایشگاه می‌تواند از یک رویداد سالانه فراتر رفته و به تحول واقعی در زیست‌بوم فناوری اصفهان منجر شود؟
نمایشگاهی که قرار بود متفاوت باشد
سومین دوره نمایشگاه فن‌نما و بیست‌وششمین نمایشگاه اتوکام از ۱۷ تا ۲۰ آبان در اصفهان برگزار شد. این بار با محوریت هوش مصنوعی و با ادعای ایجاد هم‌افزایی واقعی میان دانشگاه، صنعت و مدیریت شهری.
نمایشگاه در فضایی بالغ بر هشت‌هزار متر مربع میزبان بیش از ۳۸۰ شرکت و هسته فناور بود و حدود ۴۰ رویداد تخصصی در حاشیه آن برگزار شد. این آمار قابل توجه است و نشان می‌دهد که حداقل در سطح ظاهری، نمایشگاه از گذشته گسترده‌تر شده است.
اما سؤال اصلی این است: آیا این نمایشگاه واقعاً چیزی را تغییر داد؟ آیا از یک رویداد سالانه فراتر رفت و به تحول واقعی در زیست‌بوم فناوری اصفهان منجر شد؟
ادعا: از نمایشگاه به سکوی همکاری
سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان، گفت که سیاستگذاران تلاش کردند نمایشگاه را از قالب صرف عرضه فناوری خارج کنند و آن را به سکویی برای همکاری میان همه بازیگران زیست‌بوم نوآوری تبدیل کنند.
او ادامه داد: «هدف این است که تعامل میان شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادهای اجرایی، دانشگاه‌ها و صندوق‌های مالی به قراردادهای فناورانه واقعی منجر شود.»
این هدف درست و منطقی است. نمایشگاه‌ها نباید فقط محلی برای نمایش باشند؛ باید به معاملات واقعی، قراردادها و همکاری‌های بلندمدت منجر شوند. اما آیا این اتفاق افتاد؟
واقعیت: نقش فن‌نما پس از پایان آغاز می‌شود
سعید فردانی، مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان، گفت: «نقش اصلی فن‌نما پس از پایان نمایشگاه آغاز می‌شود.»
این جمله کلیدی است. او می‌گوید که ارتباطات شکل‌گرفته میان ارائه‌دهندگان و دریافت‌کنندگان فناوری می‌تواند به پروژه‌های واقعی شهری منتهی شود. برای این منظور، اپلیکیشن «پاویون نتورک» راه‌اندازی شده و امکان ثبت‌نام غرفه شهر هوشمند از طریق QR فراهم شده است.
این اقدامات خوب هستند، اما حرف کلیدی این است: «پس از پایان آغاز می‌شود.» این یعنی تا الان چیزی واقعاً اتفاق نیفتاده است. همه چیز به آینده موکول شده است.
سؤال این است: آیا واقعاً پیگیری جدی خواهد شد؟ آیا یک سال بعد می‌توانیم گزارشی از قراردادها و پروژه‌های واقعی ببینیم که از این نمایشگاه زاده شده‌اند؟
استاندار: جوانان اصفهان ناامید نیستند
مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، در حاشیه نمایشگاه گفت: «سطح کیفی و تنوع این دوره نسبت به گذشته به‌مراتب افزایش یافته و حضور بخش خصوصی بسیار پررنگ‌تر شده است.»
او افزود: «این استقبال، در شرایط سخت اقتصادی، پیامی روشن دارد؛ جوانان اصفهان ناامید نیستند و با خلاقیت خود آینده فناوری کشور را رقم می‌زنند.»
این حرف‌ها الهام‌بخش هستند، اما باید واقع‌بین بود. نمایش خلاقیت در یک نمایشگاه یک چیز است، اما تبدیل کردن آن به کسب‌وکار پایدار چیز دیگری است. بسیاری از استارتاپ‌های نوآور در نمایشگاه‌ها درخشیدند، اما بعد از چند ماه از بازار خارج شدند.
استاندار اصفهان را استانی دانست که همواره در خلاقیت و نوآوری پیشتاز بوده. این درست است، اما پیشتاز بودن در گذشته تضمینی برای موفقیت در آینده نیست.
معاون ترافیک: ۲۰ سیاست هوشمند
سعید ساکت، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان، گفت: «حضور قابل‌توجه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک را دیدیم. این ظرفیت‌ها می‌توانند در ۲۰ سیاست هوشمندانه‌ای که برای مدیریت ترافیک طراحی کرده‌ایم، نقش مؤثر داشته باشند.»
صحبت از ۲۰ سیاست هوشمند جالب است. اما سؤال این است: این سیاست‌ها چه هستند؟ چند تا از آن‌ها اجرا شده‌اند؟ چه نتایجی داشته‌اند؟ بدون این اطلاعات، صحبت از ۲۰ سیاست فقط یک عدد است.
هشدار نباتی‌نژاد: از شهر هوشمند عقب افتاده‌ایم
در میان تمجیدها و خوش‌بینی‌ها، مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای شهر اصفهان، با صراحت گفت: «در حوزه شهر هوشمند از جهان عقب افتاده‌ایم؛ فاصله ما با استانداردهای جهانی قابل‌توجه است.»
او افزود: «جهان از شهر هوشمند به‌سوی شهر کوانتومی حرکت می‌کند و باید این گذار را درک کنیم. متأسفانه این گفتمان هنوز در سطح مطلوبی در جامعه علمی و مدیریتی ما شکل نگرفته است.»
این هشدار مهم است. در حالی که همه از موفقیت نمایشگاه حرف می‌زنند، نباتی‌نژاد یادآور می‌شود که ما هنوز در شهر هوشمند هم موفق نبوده‌ایم، چه برسد به شهر کوانتومی.
او نمایشگاه فن‌نما را نمونه‌ای از رویکرد مشارکت‌محور و داده‌محور دانست که می‌تواند به جبران این عقب‌ماندگی کمک کند. اما آیا یک نمایشگاه سالانه کافی است؟
دانشگاه: از ایده تا بازار
محمد شاهقلی، رئیس مرکز رشد دانشگاه آزاد نجف‌آباد، از حضور ۲۵ شرکت و هسته فناور و هفت واحد تحقیق و توسعه دانشگاه در این دوره خبر داد. او گفت: «حضور ما در فن‌نما با هدف نمایش دستاوردهای فناورانه دانشگاه و ایجاد انگیزه در دانشجویان برای ورود به بازار است.»
این هدف خوب است، اما باز هم سؤال این است: چند تا از این شرکت‌ها و هسته‌های فناور واقعاً موفق شده‌اند؟ چند تا از آن‌ها محصولات خود را به بازار رسانده‌اند و سودآور شده‌اند؟
ادغام فن‌نما با اتوکام می‌تواند مفید باشد، چون بازدیدکنندگان بیشتری جذب می‌شود. اما تعداد بازدیدکننده به‌تنهایی معیار موفقیت نیست.
شکاف میان عرضه و تقاضا
ابراهیمی به نکته مهمی اشاره کرد: «اصفهان حدود ۱۰ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان کشور را در خود جای داده، اما سهم آن از اقتصاد دیجیتال تنها سه تا پنج درصد است.»
این شکاف عظیم است. این یعنی شرکت‌های زیادی وجود دارند، اما فروش ندارند. او گفت: «در حوزه عرضه فناوری، شرکت‌های توانمند حضور دارند، اما لازم است ساختار تقاضا نیز شفاف‌تر شود.»
این درست است. مشکل تنها کمبود فناوری نیست؛ مشکل این است که کسی نمی‌خرد. دولت، شهرداری‌ها و شرکت‌های بزرگ باید تقاضای واقعی برای محصولات فناورانه ایجاد کنند. بدون این تقاضا، شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌توانند رشد کنند.
آیا فن‌نما کافی است؟
فن‌نما ۱۴۰۴ یک نمایشگاه موفق بود. آمار بازدیدکنندگان بالا بود، شرکت‌کنندگان زیاد بودند، و مسئولان رده بالا حضور داشتند. اما سؤال اصلی این است: آیا این کافی است؟
نمایشگاه‌ها به‌تنهایی زیست‌بوم فناوری ایجاد نمی‌کنند. آن‌ها می‌توانند یک نقطه شروع باشند، اما برای تحول واقعی نیاز به:
اول، پیگیری جدی پس از نمایشگاه. تبدیل ارتباطات به قراردادهای واقعی نیازمند کار مداوم است.
دوم، ایجاد تقاضای واقعی. شهرداری، استانداری و سازمان‌های دولتی باید پروژه‌های واقعی با بودجه مشخص تعریف کنند.
سوم، حمایت مالی. استارتاپ‌ها نیاز به سرمایه دارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید فعال‌تر شوند.
چهارم، تسهیل فرآیندها. بوروکراسی اداری یکی از بزرگ‌ترین موانع برای شرکت‌های نوپا است.
پنجم، فرهنگ‌سازی. شهروندان و سازمان‌ها باید اعتماد کنند که محصولات ایرانی می‌توانند رقابتی باشند.
نگاهی به آینده
مسئولان می‌گویند که فن‌نما می‌تواند اصفهان را به هاب هوش مصنوعی ایران تبدیل کند. این یک هدف بلندپروازانه است، اما آیا واقع‌بینانه است؟
برای تبدیل شدن به هاب هوش مصنوعی، نیاز به چیزهای بیشتری است: دانشگاه‌های قوی (که اصفهان دارد)، شرکت‌های فناور (که اصفهان دارد)، سرمایه‌گذاری کلان (که اصفهان ندارد)، بازار بزرگ (که اصفهان ندارد)، و زیرساخت‌های پیشرفته (که اصفهان به‌طور کامل ندارد).
فن‌نما یک قدم خوب است، اما تنها یک قدم. مسیر تبدیل شدن به هاب فناوری بسیار طولانی‌تر و سخت‌تر است.
امیدواریم که سال آینده، وقتی فن‌نمای بعدی برگزار می‌شود، بتوانیم گزارش‌های واقعی از قراردادهای منعقدشده، پروژه‌های اجرا شده و موفقیت‌های واقعی ببینیم. تا آن زمان، فن‌نما یک نمایشگاه موفق است، اما هنوز نقطه شروع واقعی نشده است.
