گزارش‌های تازه نشان می‌دهد که ایران در سال‌های اخیر گام‌های مهمی برای پیوستن به جمع کشورهای دارای شهرهای هوشمند برداشته است. شهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و کیش در حال اجرای پروژه‌هایی متنوع از جمله حمل‌ونقل هوشمند، پایش لحظه‌ای آلودگی هوا، خدمات آنلاین شهری، پرداخت‌های دیجیتال و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی پرسرعت هستند. این اقدامات، با هدف بهبود کیفیت زندگی شهروندان، کاهش هزینه‌های شهری و افزایش بهره‌وری منابع انجام می‌شود.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که نبود یک نقشه راه ملی جامع و هماهنگ، یکی از موانع اصلی پیشرفت این طرح‌ها است. بسیاری از پروژه‌ها به صورت پراکنده و با رویکردهای محلی پیش می‌روند و همین موضوع مانع از ایجاد یک سیستم یکپارچه شهری می‌شود. همچنین کمبود سرمایه‌گذاری، چه از سوی بخش دولتی و چه خصوصی، روند توسعه را کند کرده و باعث می‌شود برخی از طرح‌های نوآورانه به مرحله اجرا نرسند.
در این میان، نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها بسیار پررنگ است. کسب‌وکارهایی که در حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل اشتراکی، مدیریت هوشمند پسماند، انرژی‌های تجدیدپذیر، ساختمان‌های سبز و سامانه‌های پرداخت الکترونیکی فعالیت می‌کنند، توانسته‌اند بخش‌هایی از نیازهای شهری را به شکل خلاقانه برطرف کنند. با این حال، نبود حمایت کافی از سوی نهادهای قانونی، محدودیت‌های زیرساختی و مشکلات مربوط به دسترسی به سرمایه، همچنان چالش‌های جدی برای آن‌ها محسوب می‌شود.
کارشناسان آینده‌پژوه بر این باورند که برای موفقیت کامل طرح‌های شهر هوشمند در ایران، چند عامل کلیدی باید مورد توجه قرار گیرد:
۱. تدوین استراتژی ملی یکپارچه که مسیر توسعه را مشخص و هماهنگ کند.
۲. سرمایه‌گذاری پایدار در زیرساخت‌های دیجیتال، شامل شبکه‌های پرسرعت، اینترنت اشیا و مراکز داده امن.
۳. فرهنگ‌سازی و آموزش شهروندان برای پذیرش و استفاده بهینه از خدمات هوشمند.
۴. همکاری نزدیک بین دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای نوآوری و بومی‌سازی فناوری‌های نو.
به گفته متخصصان، تجربه‌های موفق جهانی مانند شهرهای سنگاپور، سئول و بارسلونا می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد، البته با توجه به شرایط بومی و ظرفیت‌های داخلی کشور. اگر این مسیر با برنامه‌ریزی دقیق و پشتیبانی کافی دنبال شود، ایران می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور شاهد شهرهایی مدرن، پایدار و کارآمد باشد که زندگی روزمره شهروندان را به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشند.
