این مطالعه به بررسی مشکلات مسکن در تهران و ارتباط آن با برنامه شهر هوشمند تهران می‌پردازد. با وجود پیشرفت‌های فناوری و زیرساخت‌های هوشمند، ساختارهای سیاسی و برنامه‌ریزی متمرکز مانع تغییرات اساسی در حوزه مسکن شده‌اند. نتیجه‌گیری می‌کند که مشارکت شهروندان و هماهنگی بهتر بین سیاست‌های مسکن و فناوری هوشمند برای بهبود وضعیت ضروری است.
ایران با تمدنی قدیمی پیشینه‌ای در طراحی شهری دارد؛ اما مهاجرت گسترده از روستا به شهرها از دهه ۱۳۴۰، مشکلات جدی در تأمین مسکن ایجاد کرده است، به‌ویژه در تهران. این بحران، همراه با کیفیت پایین ساخت‌وساز و فقدان خدمات مناسب، زندگی بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است. در دهه گذشته، تهران با اجرای برنامه شهر هوشمند تهران (Smart Tehran Program) تلاش کرده با هدف رسیدن به شهری هوشمند تا سال ۲۰۲۵، بر این چالش‌ها فائق آید .
روش‌شناسی تحقیق
مطالعه با رویکرد کیفی و استقرایی انجام شده است. منابع ثانویه و مصاحبه با کارشناسان حوزه شهرسازی و فناوری (۱۰ نفر) برای تحلیل نحوه تحول وضعیت مسکن در تهران جمع‌آوری شد. داده‌ها از طریق تحلیل اسناد و اجرای پرسش‌نامه عالمانه واکاوی شدند.
وضعیت فعلی مسکن در تهران
علیرغم برخی پروژه‌های باکیفیت، بسیاری از مناطق مسکونی تهران از ساخت اقتصادی و خدمات ناکافی رنج می‌برند، بخش‌هایی غیررسمی در حاشیه شکل گرفته است و به‌طور کلی کیفیت ساخت و زیرساخت قابل قبول نیست. طرح‌های دولتی مسکن نیز غالباً ناتمام یا غیرتعاملی بوده‌اند.
نقش برنامه شهر هوشمند تهران (STP)
STP شامل شش مؤلفه محوری: اقتصاد هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند، محیط زیست هوشمند، زیرساخت هوشمند، حکمرانی هوشمند و زندگی هوشمند است. این برنامه با هدف ارتقای مشارکت شهروندان، افزایش شفافیت، و ارائه خدمات دیجیتال، مسیر تهران را در عبور به شهر هوشمند تعیین کرده است.
یافته‌ها
در حالی که STP توجه بیشتری به مسائل مسکن کرده است، تغییرات بنیادین هنوز تحقق نیافته است. چالش‌هایی همچون ساختار متمرکز سیاسی، فرایندهای برنامه‌ریزی قدیمی، نبود هماهنگی میان مسکن و شهرسازی، و مشارکت محدود شهروندان، مانع از تحول عملی شده‌اند. برخی از مصاحبه‌شوندگان اعلام کرده‌اند که STP تاکنون نتوانسته تقاضاها را عملی صرفاً پاسخ دهد، اما پتانسیل مثبتی برای بهبود زیرساخت‌ها و مشارکت اجتماعی دارد.
نتیجه‌گیری
با وجود زیرساخت‌های فناوری نو و چشم‌انداز STP، مشکلات ساختاری سیاسی و برنامه‌ریزی مانع تحقق مسکن پایدار در تهران شده‌اند. برای پیشرفت واقعی، نیاز به مشارکت شهروندان، یکپارچه‌سازی سیاست‌ها و اصلاح فرآیندهای تصمیم‌سازی است. STP نقطه شروع مهمی است، اما برای دستیابی به عدالت مسکنی و کارایی شهری، اقدامات ساختاری و نهادینه ضروری است
